Η πραγματική ιστορία του “Τόνου” : Ιστορική και τεχνική ανάλυση για το απόλυτο καταδυτικό ρολόι.

Σε προηγούμενο άρθρο κάναμε αναφορά στο “Professional Diver’s 600m” καταδυτικό ρολόι 6159-7010, γνωστό και ως “Τuna can”. Στο άρθρο εκείνο δεν σταθήκαμε ιδιαίτερα στο συγκεκριμένο ρολόι, μιας και όπως επισημάνθηκε, το ρολόι αυτό χρήζει ειδικής μνείας! Ήρθε η στιγμή λοιπόν να δούμε γιατί :

Το 1965, η Seiko κυκλοφόρησε το πρώτο της πραγματικό καταδυτικό, το θρυλικό 62MaS. Μόλις 10 χρόνια αργότερα – το 1975 – κυκλοφόρησε το 6159-7010, ένα από τα καλύτερα, αν όχι το καλύτερο καταδυτικό ρολόι στον κόσμο. Χρειάστηκαν μόνο 10 χρόνια για να πάμε από μια πρώτη στοιχειώδη προσπάθεια, σε ένα τεχνολογικό επίτευγμα όπου η χρηστικότητα καθορίζει τη μορφή. Για την Seiko, ο Τόνος δεν είναι απλώς ένα επαγγελματικό καταδυτικό ρολόι. Είναι το αποκορύφωμα μιας αναζήτησης που ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1960: της αναζήτησης για υδατοστεγανότητα.

Τα πρώτα αδιάβροχα ρολόγια.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, η Seiko άρχισε να παράγει ρολόγια όπως το Dolphin, στο καπάκι του οποίου έλεγε ότι ήταν “Waterproof”. Στη συνέχεια, ρολόγια που ήταν αδιάβροχα στα 30 μέτρα. Έπειτα έρχονται τα Silverwaves, πρώτα Seikomatic αδιάβροχα στα 50 μέτρα και μετά τα Sportsmatic, αδιάβροχα στα 30 μέτρα.

Σε αυτές τις προσπάθειες βλέπουμε ότι η υδατοστεγανότητα είναι βελτιωμένη σε σύγκριση με ό,τι γινόταν πριν, αλλά παραμένει πολύ “βασική”, μερικές μόνο δεκάδες μέτρα. Το πρόβλημα είναι στην πραγματικότητα αρκετά απλό. Προέρχεται από τη μονάδα μέτρησης που χρησιμοποιείται στον σχεδιασμό του ρολογιού και των εξαρτημάτων του. H Seiko είχε υιοθετήσει την “Γραμμή” ( Ligne ), μια παλιά γαλλική μονάδα που χρονολογείται από τον Μεσαίωνα. Η γραμμή ήταν λιγότερο ακριβής από ένα χιλιοστό, αυτό είχε ως αποτέλεσμα πολύ μεγάλες ανοχές στην κατασκευή των εξαρτημάτων και στη ρύθμισή τους, καθιστώντας σχεδόν αδύνατη την καλή εφαρμογή των μερών του ρολογιού μεταξύ τους.

Σημείωση:

Η “γραμμή” ήταν ευρέως διαδεδομένη μονάδα στην Ωρολογοποιία ακόμα και μετά την καθιέρωση του Μετρικού Συστήματος, στα τέλη του 18ου αιώνα. 1 Ligne= 2.2558291 χιλιοστόμετρα (mm).

Ο Taro Tanaka αποφάσισε να επιβάλει το χιλιοστό ως μονάδα μέτρησης, τόσο σε σχεδιαστές όσο και σε υπεργολάβους που κατασκεύαζαν θήκες και καντράν. Αυτή η κίνηση επέτρεψε την άφιξη στη Seiko των πρώτων πραγματικά αδιάβροχων ρολογιών, μεταξύ των οποίων μπορούμε να μετρήσουμε για παράδειγμα το διάσημο Sportsmatic 5.

Μεταξύ Νοεμβρίου 1965 και Μαρτίου 1966, η Seiko ξεκίνησε μια επικοινωνιακή εκστρατεία επικεντρωμένη στα αδιάβροχα ρολόγια εκθέτοντας τα ρολόγια της βυθισμένα σε ενυδρεία. Αυτή η καμπάνια θα έχει ισχυρό αντίκτυπο στο όραμα των ανθρώπων για αυτά τα προϊόντα, καθώς, μέχρι τότε τα ρολόγια θεωρούνταν εύθραυστα και ευαίσθητα στην υγρασία προϊόντα.

Diver’s Watches…

Ήταν λοιπόν το 1965 που η Seiko κυκλοφόρησε το πρώτο της πραγματικό καταδυτικό, το περίφημο 62MAS. Αν και σήμερα έχει αποκτήσει θρυλική υπόσταση, δεν είναι ένα ρολόι που εκτιμάται ιδιαίτερα από τον δημιουργό του Taro Tanaka. Πράγματι, λέει στο βιβλίο του Ryugo Sadao «The birth of Seiko professional diver’s watch» ότι αυτό το ρολόι σχεδιάστηκε βιαστικά. Η Seiko ήθελε ένα πραγματικό καταδυτικό για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκυο τον Οκτώβριο του 1964, αλλά το 62MAS δεν ήταν έτοιμο εγκαίρως για αυτό το γεγονός.

Ο σχετικά απλός σχεδιασμός του ήταν εμπνευσμένος από τα διάφορα Ελβετικά ρολόγια της εποχή. Το λουράκι κατασκευάστηκε από την Tropic και η αντοχή στο νερό στα 150 μέτρα ήταν πραγματική βελτίωση χωρίς να είναι εξαιρετική. Παρ ‘όλα αυτά , το ρολόι εξόπλισε πολλούς εξερευνητές και επιστήμονες, μεταξύ άλλων για αποστολές στην Ανταρκτική. (Ακόμα και όταν έκανε “βιαστικά” προτζεκτ, ο Taro Tanaka κατάφερνε να κάνει μικρά θαύματα ).

Λίγο μετά, το 1967, η Seiko κυκλοφόρησε ένα νέο καταδυτικό, το 6215-7000. Αυτή τη φορά, ο Taro Tanaka δούλεψε περισσότερο σε αυτό το ρολόι και του έδωσε τη δική του υπογραφή, η οποία έμελλε να καθορίσει την μορφή των καταδυτικών της εταιρείας. Κάσα monobloc, κρύσταλλο Hardlex, αντοχή στο νερό στα 300 μέτρα, στεφάνη μονής κατεύθυνσης με κλικ κ.λπ. Ένα χρόνο αργότερα, το 1968, κάνει την εμφάνιση της η ανανεωμένη έκδοση. Το 6159-7000 έφερε μηχανισμό Hi Beat, σε μια προσπάθεια να δημιουργηθεί το απόλυτο καταδυτικό ρολόι από τη Seiko και αυτό που θα μπορούσε να αποτελέσει το καμάρι του δημιουργού του.

Ένα άχρηστο ρολόι!

Τί δυσάρεστη έκπληξη περίμενε τους ιθύνοντες της εταιρείας το 1968, όταν στα γραφεία της Seiko έφτασε μια επιστολή καταγγελίας από έναν δυσαρεστημένο πελάτη με το 6159 του…

Ο πελάτης αυτός, αποκαλούσε το 6159 άχρηστο ρολόι! Ο Taro Tanaka διαβάζει το επίμαχο γράμμα και, με θιγμένο τον επαγγελματικό του εγωισμό, μαθαίνει ότι γράφτηκε από έναν επαγγελματία δύτη του οποίου το ρολόι εξερράγη κατά την αποσυμπίεση σε υπερβαρικό θάλαμο. Μη κατανοώντας πολύ καλά το πρόβλημα, ο Taro Tanaka προσκαλεί τον εν λόγω άνδρα, τον Hiroshi Oshima, να έρθει να τον συναντήσει στα κεντρικά γραφεία της εταιρείας στο Τόκυο και να του εξηγήσει λεπτομερώς τα προβλήματα που αντιμετώπισε. Ο τελευταίος δέχεται, και η συνέντευξή του με τον σχεδιαστή θα έχει τεράστιο αντίκτυπο.

Πράγματι, ο δύτης εξηγεί στον Tanaka ότι κάνει κατάδυση κορεσμού (saturation diving) αλλά ο τελευταίος δεν ξέρει τι είναι. O δύτης του εξηγεί :
“Για να μπορέσουμε να βουτήξουμε σε μεγάλα βάθη και να μείνουμε εκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, υπάρχει ένα σύστημα θαλάμου στο οποίο δύο δύτες κλειδώνονται για να κατέβουν πολύ βαθιά, σε αυτήν την περίπτωση 350 μέτρα κάτω από την επιφάνεια. Αλλά σε αυτό το βάθος, η πίεση του νερού είναι τεράστια και οι χρόνοι αποσυμπίεσης για να ανέβουν είναι ατελείωτοι (αρκετές ημέρες ή και εβδομάδες). Η καμπίνα επομένως υπόκειται σε πίεση με μείγμα ηλίου ώστε τα σώματα των δυτών να συνηθίσουν την ίδια πίεση με αυτή που ασκεί το νερό σε βάθος 350 μέτρων. Μπορούν επομένως ελεύθερα να βγουν έξω για να κάνουν τις υποβρύχιες εργασίες τους και μετά να επιστρέψουν στον κώδωνα χωρίς ανησυχία. Μετά από αρκετές ημέρες ή και εβδομάδες εργασίας, το κιβώτιο ανεβαίνει αργά στην επιφάνεια για να τηρήσει τις στάσεις αποσυμπίεσης.“
Κατά την φάση αυτήν της αποσυμπίεσης το ρολόι απλά έσκασε, εξ ου και το παράπονο του δύτη που αποκάλεσε αυτό το ρολόι άχρηστο.
Το πρόβλημα ήταν η παρουσία του ηλίου στο μείγμα αερίων που χρησιμοποιείται στους θαλάμους αυτούς. Όταν η καμπίνα είναι υπό πίεση, το ήλιο διεισδύει παντού (επειδή το μόριο του έχει μικρότατο μέγεθος), συμπεριλαμβανομένου του ρολογιού. Αλλά όταν η καμπίνα ανεβαίνει και αποσυμπιέζεται, το ήλιο δεν μπορεί πλέον να βγει αρκετά γρήγορα, η πίεση στο εσωτερικό του ρολογιού παραμένει μεγάλη, έως ότου το κρύσταλλο (που είναι ο “αδύναμος κρίκος”) πεταχτεί από την θέση του καθιστώντας το ρολόι μή λειτουργικό.

Ο Taro Tanaka, μη γνωρίζοντας αυτόν τον πολύ συγκεκριμένο κόσμο, ρωτά τον δύτη αν θα συμφωνούσε να τον φέρει στον χώρο εργασίας του και να του δείξει τις εργασιακές συνθήκες, προκειμένου να δημιουργήσει ένα προϊόν που να ανταποκρίνεται πραγματικά στις ανάγκες των επαγγελματιών δυτών…

Σε άγνωστα “νερά”…

Ο Tanaka μαζί με τον Tatsuro Akabane, μηχανικό της Seiko, πηγαίνει στο λιμάνι του Kure, το μεγαλύτερο λιμάνι και ναυπηγείο στην Ιαπωνία. (Στο ναυπηγείο αυτό κατασκευάστηκε και το θωρηκτό Yamato κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο). Ενώ δεν ήξερε πραγματικά προς τα πού κατευθυνόταν, δεν πίστευε στα μάτια του όταν είδε τη σιλουέτα μιας εξέδρας άντλησης πετρελαίου να ξεχωρίζει στον ορίζοντα.

Εκεί μπόρεσαν να συνειδητοποιήσουν την πραγματικότητα της δουλειάς αυτών των ανδρών, τους περιορισμούς στους οποίους ήταν εκτεθειμένοι και πάνω απ’ όλα τις ανάγκες στις οποίες έπρεπε να καλύψουν τα ρολόγια τους, απαραίτητα εργαλεία εκείνη την εποχή.

Έτσι συνειδητοποίησαν, για παράδειγμα, ότι οι καταδυτικοί θαλάμοι ήταν πολύ μικροί, σε σημείο που δεν μπορούσαν να σταθούν όρθιοι μέσα τους ή ακόμη και να περπατήσουν μέσα τους, αλλά ότι δύο άτομα έπρεπε να χωρέσουν σε αυτούς για αρκετές ημέρες ή εβδομάδες. Ανακάλυψαν επίσης τη δουλειά που έκαναν αυτοί οι άνδρες, τα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν, τον εξοπλισμό τους, τις στεγνές στολές κάτω από τις οποίες οι δύτες κρατούσαν ένα πουλόβερ για να αντέξουν το κρύο στα βαθιά νερά, αλλά και τις προσδοκίες που είχαν για τα ρολόγια τους. Ο Τanaka, κατέγραψε μια λίστα με τα ζητήματα που έπρεπε να αντιμετωπίσει στην δημιουργία ένος ρολογιού/εργαλείου.

Σχετικά με τον μηχανισμό:

• Λόγω των εργασιών συγκόλλησης, το ρολόι πρέπει να είναι ανθεκτικό στον μαγνητισμό.
• Είναι ζωτικής σημασίας να φαίνεται ανά πάσα στιγμή εάν το ρολόι λειτουργεί ή όχι.
• Ο μηχανισμός να είναι ανθεκτικός σε κραδασμούς και αποδεδειγμένα αξιόπιστος.

Σχετικά με την κάσα και την λειτουργικότητα του ρολογιού:

• Οι δύτες συχνά βρίσκονται μπλεγμένοι σε καλώδια ή σωλήνες είτε στον βυθό, είτε στον χώρο του κώδωνα κατάδυσης.
• Δεδομένου του περιορισμένου χώρου στη κώδωνα αλλά και στον θάλαμο αποσυμπίεσης, εάν υπάρχουν δύο άτομα σε αυτά, οι προεξέχουσες ή μυτερές άκρες σε ένα ρολόι μπορεί να είναι επικίνδυνες.
• Λόγω της φύσης της δουλειάς αλλά και της στενότητας στον χώρο, τα ρολόγια καταλήγουν γρήγορα να καλύπτονται με γρατσουνιές.
• Τα ρολόγια έχουν συχνά προβλήματα κατά την αποσυμπίεση.
• Εάν το ρολόι πέσει, τις περισσότερες φορές η κορώνα θα σπάσει ή το γυαλί θα σπάσει, καθιστώντας το ρολόι άχρηστο.
• Κατά τη διάρκεια διαφόρων εργασιών συντήρησης, δεν είναι ασυνήθιστο τα ρολόγια των δυτών να καλύπτονται με λάδι που μπαίνει παντού, καθιστώντας τον καθαρισμό περίπλοκο ή ακόμα και αδύνατο.

• Οι δύτες ελέγχουν τον χρόνο που έχει παρέλθει πολύ συχνά κατά τη διάρκεια των καταδύσεων
• Δεδομένου του σκοταδιού της βαθιάς θάλασσας, είναι απαραίτητο να μπορούν να διαβάζουν την ώρα ακόμα και στο σκοτάδι.

• Δεδομένου του κρύου νερού στα μεγάλα βάθη (κοντά στους 0°C), τα πλαστικά λουράκια σκληραίνουν και σπάνε πολύ εύκολα.
• Ακόμα και όταν το λουράκι είναι πολύ σφιχτό, μόλις βρεθεί σε μεγάλο βάθος νερού, η πίεση που ασκείται στο σώμα και τη στολή του δύτη χαλαρώνουν το ρολόι στον καρπό με αποτέλεσμα να μετακινείται ή και να χάνεται από το χέρι.

Οι λύσεις :

Το ζήτημα του μηχανισμού ήταν το ευκολότερο να επιλυθεί. Η καλίμπρα 6159 του προηγούμενου μοντέλου ήταν μονόδρομος. Με αποδεδειγμένη αξιοπιστία και αντοχή ήταν ένας μηχανισμός που είχε και την απαραίτητη ροπή για να κινήσει τους ογκώδεις δείκτες που έπρεπε να χρησιμοποιηθούν. Όσο για την αντιμαγνητική προστασία, αυτή την προσέφερε μια πλάκα μαλακού σιδήρου, τοποθετημένη μεταξύ μηχανισμού και κάσας.

Για να είναι όσο το δυνατόν πιο ευανάγνωστο το ρολόι στον βυθό, επιλέχτηκε μαύρο ματ χρώμα στο καντράν με τις ενδείξεις ωρών βαμμένες λευκό και επικαλυμμένες με μια νέα φωτεινή βαφή για την οποία ο Taro Tanaka συνεργάστηκε απευθείας με τη Nemoto&Co Ltd, την εταιρεία που αργότερα θα δημιουργούσε τη Luminova. Η επιθυμία του ήταν να έχει ένα μη ραδιενεργό χρώμα, εντελώς λευκό και όσο πιο φωτεινό γινόταν. Οι ενδείξεις ωρών είναι στρογγυλές για μέγιστη φωταύγεια (μεγαλύτερη επιφάνεια) και η ένδειξη στο “12” είναι τριγωνική για να προσδιορίζει άμεσα τον προσανατολισμό του καντράν.

Οι δείκτες έχουν φινίρισμα που δίνει ιριδίζοντα χρώματα ανάλογα με το φως για μεγιστοποίηση της αναγνωσιμότητας και ειδικά ο λεπτοδείκτης, ο πιο σημαντικός για τους δύτες, έχει δει το μέγεθός του να αυξάνεται δραστικά. Ο δείκτης δευτερολέπτων έφερε στην άκρη του ένα μεγάλο κυκλικό τμήμα γεμάτο με φωτοβόλο υλικό. Με αυτόν τον τρόπο οι δύτες μπορούσαν εύκολα να διακρίνουν εάν το ρολόι λειτουργούσε ή είχε σταματήσει.

Για την κάσα του ρολογιού, ο Tanaka άντλησε έμπνευση από τα οστρακοειδή της οικογένειας των Βαλανιδών,αυτά τα μικρά θαλάσσια καρκινοειδή που προσκολλώνται παντού και των οποίων το διπλό κέλυφος τα προστατεύει από την επίθεση των κυμάτων. Αποφάσισε λοιπόν να δημιουργήσει αυτήν την εξωτερική προστασία που θα έπρεπε προστάτευε τη στεφάνη και την κορώνα και πρότεινε να τη στερεώσει με 4 βίδες. Έτσι, οι δύτες θα μπορούσαν να την αποσυναρμολογήσουν εύκολα για να καθαρίσουν πλήρως το ρολόι. Το ελαφρώς κωνικό σχήμα του προστατευτικού περιβλήματος εμποδίζει τα καλώδια να μπλέκονται γύρω από το ρολόι και οι στρογγυλεμένες άκρες εμποδίζουν το ρολόι να πιαστεί οπουδήποτε ή να καταστρέψει αυτό που μπορεί να χτυπήσει.

Μια απλή διακοπή μεταξύ 12:00 και 3:00 και στη συνέχεια μεταξύ 6 και 9:00 εκθέτει τη στεφάνη αρκετά ώστε να μπορεί ο χρήστης να την περιστρέφει (και έτσι να υπολογίζει χρονικά διαστήματα), ενώ ιδανικά την προστατεύει από ακούσιο χειρισμό. Για να προστατευτεί το κρύσταλλο, επιλέχθηκε να είναι ίσιο και όχι θολωτό, έτσι ώστε να μπορεί να τοποθετηθεί κάτω από το ύψος της στεφάνης. Μια εσωτερική επίστρωση αποτρέπει το θόλωμα του κρύσταλλου εξαιτίας των θερμοκρασιακών διαφορών κατά την κατάδυση. Για την κατασκευή της κάσας αλλά και του προστατευτικού περιβλήματος επιλέχθηκε το τιτάνιο. Έτσι, ο “Τόνος” έγινε το πρώτο καταδυτικό ρολόι στον κόσμο φτιαγμένο από τιτάνιο. Το μέταλλο αυτό έκανε το ρολόι ελαφρύ (δεδομένου του όγκου του), με εξαιρετική αντοχή στην διάβρωση, ενώ για να βελτιωθεί η αντοχή του περιβλήματος στις γρατζουνιές ( το τιτάνιο χαράσσεται ευκολότερα από το ανοξείδωτο ατσάλι), αυτό απέκτησε – με την μέθοδο του ψεκασμού σε υψηλή θερμοκρασία- κεραμική επίστρωση.

Όσο αφορά την υδατοστεγανότητα του ρολογιού, εκεί “έπεσε η περισσότερη δουλειά”! Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα που δημιουργεί το Ήλιο, επιλέχθηκε ένας δρόμος εντελώς διαφορετικός από αυτόν που είχαν επιλέξει άλλες εταιρείες ( βλ. Rolex, Doxa, Omega, κτλ.). Οι μηχανικοί της Seiko αποφάσισαν πολύ απλά να μην αφήσουν το Ήλιο να μπεί στο εσωτερικό του ρολογιού, καθιστώντας την χρήση βαλβίδας εκτόνωσης ( που είχαν οι “ανταγωνιστές”) περιττή. Για να γίνει αυτό, το ρολόι έπρεπε να είναι απολύτως στεγανό. Ο Ikuo Tokunaga (άλλη εμβληματική προσωπικότητα της Seiko) πρότεινε τη χρήση ενός νέου υλικού (IIR/butyl rubber) για τις φλάντζες και η ομάδα σχεδιασμού αποφάσισε να χρησιμοποιήσει δαχτύλιους σχήματος “L” που αναπτύχθηκε για το Seiko 5 Sports. Επιπρόσθετα, το κρύσταλλο είναι τοποθετημένο με τέτοιο τρόπο μέσα στην κάσα ώστε ακόμα και στην απίθανη περίπτωση που το Ήλιο θα εισχωρούσε στο ρολόι, αυτό δεν θα “πεταγόταν”, όπως στα προηγούμενα μοντέλα.

Ήταν επίσης ο κ. Tokunaga, αυτός που πρότεινε επίσης τη χρήση ενός τύπου πολυουρεθάνης για το λουράκι, καθιστώντας το λιγότερο ευαίσθητο στις χαμηλές θερμοκρασίες από το PVC που χρησιμοποιούνταν μέχρι τότε. Ο Taro Tanaka εμπνεύστηκε από το πάθος του για τις παλιές φωτογραφικές μηχανές και πιο συγκεκριμένα τη φυσούνα που συνέδεε τον φακό με το σώμα, για να δημιουργήσει ένα λουράκι που προσαρμόζεται αυτόματα στο μέγεθος του καρπού του δύτη. Αν και αυτά τα λουράκια ( τύπου ακορντεόν) είναι συνηθισμένα σήμερα, αυτό το έξυπνο σχέδιο το οφείλουμε στον κ. Tanaka! ( Η κατασκευή του λουριού σύμφωνα με το σχέδιο και τις απαιτήσεις του Tanaka, ανατέθηκε στην ιαπωνική εταιρεία Zanon).

Γιατί 600 μέτρα ?

Εύλογα μπορεί να αναρωτηθεί κάποιος, ” γιατί η Seiko επέλεξε να λανσάρει το ρολόι ως στεγανό μέχρι τα 600 μέτρα” και όχι πχ για 500 ή 700 μέτρα;

Μέρος της απάντησης εμφανίζεται σε ένα άρθρο στο The Horological International Correspondence (τόμος 24 αρ. 281) αφιερωμένο στην ανάπτυξη του χρυσού τόνου, όπου ο συγγραφέας εξηγεί ότι εκείνη την εποχή, το ρεκόρ κατάδυσης κορεσμού κατείχε η Comex για μια κατάδυση στα 501 μέτρα (ενώ οι συνηθισμένες εργασίες πραγματοποιούνται γενικά μεταξύ 100 και 300 μέτρων).

Σημείωση:

Από τότε, το ρεκόρ έχει αυξηθεί στα 701 μέτρα για μια κατάδυση κορεσμού (το 1992).

Οπότε, εύλογα η Seiko έφτιαξε ένα ρολόι που άντεχε σε βάθος αρκετά μεγαλύτερο από αυτό που είχε κατέβει άνθρωπος (με ασφάλεια), εκείνη την εποχή. ( Θα δούμε όμως στην συνέχεια πως αυτό άλλαξε αργότερα….)

Το μαύρο πρόσωπο της αβύσσου.

Έπειτα από 7 χρόνια έρευνας και εξέλιξης και αφού ο Taro Tanaka είχε εργαστεί ακούραστα με επαγγελματίες δύτες και υποβρύχιους φωτογράφους για να σχεδιάσει και να δοκιμάσει τα πρωτότυπα, τελικά παρουσίασε το ρολόι στους ηγέτες της Seiko Watch Corporation. Η αντίδρασή τους όμως δεν ήταν αυτή που ο Tanaka περίμενε: «Μα αυτό το μαύρο πράγμα… δεν είναι ρολόι! »…..
Ο Τanaka όμως δεν πτοείται και δεν θα αφήσει το δημιούργημα του ανυπεράσπιστο. Απαντά στους ανωτέρους του ότι είναι ένα ρολόι που γεννήθηκε από παράπονα επαγγελματιών και ότι η τεχνική έρευνα που έγινε είχε έναν και μοναδικό σκοπό : Να καλύψει τις ανάγκες τους και να δημιουργήσει το απόλυτο εργαλείο για την δουλειά τους!
Η απάντηση που του δόθηκε μπορεί να φαίνεται εξίσου περίεργη και υποδηλώνει αμφιβολία για την τελική επιτυχία του ρολογιού… «Είναι ένα μάλλον ιδιαίτερο ρολόι, αλλά ας το βάλουμε στην αγορά πάντως, στη χειρότερη περίπτωση θα “μιλήσει” για εμάς».

Και κάπως έτσι, τον Ιούνιο του 1975, το “μαύρο πρόσωπο της αβύσσου” – όπως ήταν το προσωνύμιο που είχε δοθεί στο ρολόι από τις ομάδες εξέλιξης- κάνει ντεμπούτο στους καταλόγους της εταιρείας.

Παρά τον σκεπτικισμό των αρχηγών της Seiko, το ρολόι συνάντησε αμέσως μεγάλη επιτυχία στους επαγγελματίες δύτες, αλλά και σε όποιον επιθυμούσε να αποκτήσει ένα ρολόι απόλυτης αντοχής, είτε για υδάτινες είτε για άλλες δραστηριότητες.

Θα ήταν λογικό να πούμε ότι ο αριθμός των ανθρώπων που χρειάζονται αυτού του είδους το προϊόν είναι πολύ μικρός και ότι η ζήτηση δεν θα είναι τρελή. Εκείνη την εποχή, υπολογίζεται ότι υπήρχαν μόνο 200 δύτες κορεσμού στην Ιαπωνία και 4000 παγκοσμίως. Η ζήτηση λοιπόν φαίνεται πολύ χαμηλή, ειδικά αν αφαιρέσουμε τους 600 επαγγελματίες δύτες της Comex, που τότε είχε συνεργασία με τη Rolex!
Και όμως, σύμφωνα με άρθρο από το The Horological International Correspondance του 1983, η Seiko πούλησε 5000 ρολόγια στην Ιαπωνία και 2500 στον υπόλοιπο κόσμο, δηλαδή συνολικά 7500 ρολόγια σε κάτι λιγότερο από 3 χρόνια!

Going Quartz…

H απροσδόκητη εμπορική επιτυχία του 6159-7010, ώθησε την Seiko να συνεχίσει την εξέλιξη του ρολογιού, που πλέον είχε αποκτήσει μόνιμη θέση στους καταλόγους της. Έτσι, το 1978 κάνει ντεμπούτο το αποκαλούμενο και “Golden Tuna” ή αλλιώς 7549-7009. Δεν θα μπορούσε άλλωστε, ο Δημιουργός των μηχανισμών χαλαζία για ρολόγια χειρός να μην εφοδιάσει το κορυφαίο του καταδυτικό με έναν τέτοιο μηχανισμό!

Εκείνη την περίοδο οι μηχανισμοί Quartz είχαν πλέον “ωριμάσει” αρκετά ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε καταδυτικά ρολόγια. ( Από την σκοπιά της απροβλημάτιστης λειτουργίας και αντοχής). Η 7549 ήταν μια μηχανή που είχε σχεδιαστεί με βάση την μηχανική 6309, όσον αφορά τις γέφυρες και το σύστημα γραναζιών. Έφερε 5 ρουμπίνια και βηματικό μοτέρ υψηλής ροπής- ώστε να μπορεί να κινήσει τους μεγάλους δείκτες-, ένδειξη ημέρας/ημερομηνίας και η διάρκεια ζωής της μπαταρίας ήταν 3 χρόνια.

Το “χρυσό” χρώμα της κάσας ήταν αποτέλεσμα της επίστρωσης με νιτρίδιο τιτανίου (Titanium Nitrade), προς βελτίωση ακόμα περισσότερο των ιδιοτήτων του υλικού.

Ο “τόνος” σε πραγματικές συνθήκες…

Τον χειμώνα του 1982, η Seiko αποφάσισε να δοκιμάσει τον Golden Tuna σε βάθος κορεσμού 300 μέτρων με τη βοήθεια της JAMSTEC (Ιαπωνική Υπηρεσία για την Επιστήμη και την Τεχνολογία της Θαλάσσιας Γης). Κατά τη διάρκεια αυτής της δοκιμής, στην οποία ελέγχθηκαν και άλλα 3 γνωστά ελβετικά ρολόγια ίδιας κατηγορίας, μία εκ των μετρήσεων αφορούσε την αύξηση της πίεσης εσωτερικά των ρολογιών, εξαιτίας της εισχώρησης ηλίου. Το παρακάτω διάγραμμα- δημοσιευμένο απο την Jamstec- μιλά από μόνο του :

Το επόμενο έτος, τον Μάιο του 1983 και με βάση την επιτυχία της λίγους μήνες νωρίτερα, η Seiko πραγματοποίησε την πρώτη της δοκιμή σε βαθιά νερά για τον τόνο. Αν και αδιάβροχο στα «μόνο» 600 μέτρα, η Seiko ήθελε να μάθει αν το ρολόι θα μπορούσε να αντέξει το όριο των 1000 μέτρων. Αν και σε αυτό το βάθος δεν μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος, ήθελαν να μάθουν πού μπορούσε να φτάσει το ρολόι. Έτσι, δύο τυχαία ρολόγια παραγωγής δέθηκαν στον ρομποτικό βραχίονα του Shinkai 2000, ενός επανδρωμένου υποβρυχίου εξερεύνησης ικανού να καταδυθεί έως και τα 2000 μέτρα. Το υποβρύχιο κατέβηκε σε βάθος 1062 μέτρων ( με θερμοκρασία νερού 3°C) και παρέμεινε σε κατάδυση για 2 ημέρες. Τα δυο ρολόγια καθ’ όλη την διάρκεια της κατάδυσης παρέμειναν πλήρως λειτουργικά και ο έλεγχος τους μετά την δοκιμασία δεν έδειξε κανένα σημάδι φθοράς ή και εισροής νερου !

Σημείωση:

Η Seiko έδωσε στην δημοσιότητα τους σειριακούς αριθμούς των δυο ρολογιών που δοκιμάστηκαν: 130229 και 140375.

Το 1986, 3 χρόνια μετά από αυτή την επιτυχημένη δοκιμή σε βάθος άνω των 1000 μέτρων, η Seiko κυκλοφόρησε τη νέα έκδοση του Golden Tuna, αυτή τη φορά αδιάβροχη στα 1000 μέτρα. Κανένα ρολόι που παράγεται από τη Seiko έκτοτε δεν έχει ξεπεράσει αυτό το όριο αφού, σύμφωνα με τη Seiko, δεν θα είχε νόημα να δημιουργηθεί ένα ρολόι που θα πήγαινε πιο βαθιά από ό,τι θα μπορούσε να πάει οποιοσδήποτε δύτης. Το μοντέλο του 1986 έφερε δύο σημαντικές αλλαγές πέρα από την αυξημένη αντοχή σε βάθος:

• Ο καινούργιος quartz μηχανισμός 7C46 -με αυξημένη διάρκεια ζωής της μπαταρίας στα 5 χρόνια- που τοποθετείται μέχρι και σήμερα στον Τόνο.
• Το προστατευτικό περίβλημα είναι πλέον φτιαγμένο από κεραμικό υλικό ( αντίστοιχης ποιότητας με αυτό που χρησιμοποιείται στις ράβδους καυσίμου των πυρηνικών αντιδραστήρων!).

Αρκετά χρόνια αργότερα, στις 6 Σεπτεμβρίου 2014, η Seiko και η Jamstec απέδειξαν ότι ο Tόνος μπορούσε να κατέβει χωρίς ανησυχία σε πάνω από 3000 μέτρα κάτω από την επιφάνεια χωρίς το παραμικρό πρόβλημα. H έκδοση Quartz σταμάτησε στα 3284 μέτρα και η αυτόματη έκδοση στα 4299 μέτρα! Αυτή η διακοπή οφείλεται στην πίεση του κρυσταλλου στους δεικτες, αλλά τα ρολόγια εξακολουθούσαν να είναι εμφανώς αδιάβροχα σε αυτά τα αβυσσαλέα βάθη!

Συμπεράσματα…

Ο τόνος σχεδιάστηκε για να ανταποκριθεί σε πολύ συγκεκριμένες ανάγκες όπως είδαμε. Το περίβλημα του επιτρέπει να καθαρίζεται εύκολα από το λίπος και το λάδι που χρησιμοποιούν συχνά οι επαγγελματίες δύτες όταν συντηρούν τον εξοπλισμό τους, το σχήμα του επιτρέπει την προστασία της κορώνας και της στεφάνης χωρίς να καταστρέφονται τα ρούχα ή να πιάνονται σε καλώδια, σωλήνες κ.λπ. Αλλά πάνω από όλα, η μονοκόκ κάσα – της οποίας η κατασκευή και οι διατάξεις στεγανοποίησης, απέτρεπαν την εισχώρηση του ήλιου -αυτό είναι το πιο σημαντικό σημείο αυτού του ρολογιού. Πέρα από την εντυπωσιακή υδατοστεγανότητα, είναι πάνω απ’ όλα αυτή η στεγανότητα στο ήλιο που έκανε τον τόνο τόσο μοναδικό, καθιστώντας τον κατάλληλο για καταδύσεις κορεσμού.

Στον τομέα των επαγγελματικών καταδυτικών, το Tuna μπορεί να συγκριθεί με το Rolex Sea Dweller, το Omega Seamaster Professional και το Ploprof ή το Doxa Sub 300T Conquistador, ρολόγια που έχουν σχεδιαστεί και χρησιμοποιηθεί για επαγγελματική χρήση και καταδύσεις κορεσμού. Αλλά αυτά τα θρυλικά ρολόγια έχουν σχεδόν όλα την ίδια στρατηγική: χρησιμοποιούν μια βαλβίδα ηλίου (Helium Release Valve). Επομένως, το ρολόι αφήνει το ήλιο να εισέλθει και στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας αυτή τη βαλβίδα, το αφήνει να διαφύγει κατά την αποσυμπίεση.

Οι άνθρωποι της Seiko είχαν διαφορετική άποψη για το πρόβλημα του ηλίου: Η χρήση μιας βαλβίδας ηλίου ενέχει έναν πιθανό κίνδυνο πρόσθετης αστοχίας του ρολογιού, γι’ αυτό επέλεξαν μια πιο περίπλοκη αλλά και πιο συνεκτική λύση: “Απλά μην αφήσετε το ήλιο να εισέλθει στο ρολόι!” Αν και τα παραπάνω Ελβετικά ρολόγια που αναφέρθηκαν παραπάνω είναι επίσης μυθικά και συναρπαστικά, αυτή η ιστορία με την αντιμετώπιση του προβλήματος του ηλίου τοποθετεί, κατά την ταπεινή μου γνώμη, τον Τόνο στο πρώτο σκαλοπάτι των καλύτερων καταδυτικών ρολογιών στον κόσμο!

Κάποιος βέβαια μπορεί να αναρωτηθεί εύλογα: “Μα καλά, υπάρχουν πλέον ρολόγια που αντέχουν σε πολύ μεγαλυτερα βάθη. Πώς είναι δυνατόν εσύ να θεωρείς τον Τόνο καλύτερο από αυτά? ”

Η απάντηση είναι: Ας αναρωτηθούμε, αρχικά, για τη χρησιμότητα τέτοιων ρολογιών. Ένα ρολόι είναι χρήσιμο μόνο στο χέρι εκείνου που το φορά. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, το ρεκόρ βάθους για έναν άνθρωπο είναι 701 μέτρα σε καταδύσεις κορεσμού. Από εκεί και πέρα, γιατί να φτιάξεις ένα ρολόι που να είναι αδιάβροχο στα 2000, 5000 ή 10000 μέτρα; Για την φήμη και για την πρόκληση; Ναι, φυσικά… Άρα είναι περισσότερο marketing παρά ωρολογοποιία, έτσι δεν είναι; Έπειτα, είναι αυτά τα ρολόγια ανθεκτικά στο ήλιο όπως το Tuna; Φοριούνται και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε καθημερινή βάση (ναι, εσένα εννοώ Rolex Deepsea Challenge); Με λίγα λόγια, λαμβάνοντας υπόψη όλες αυτές τις πτυχές και τις συγκριτικές δοκιμές που έκανε η Seiko με Ελβετικά καταδυτικά, προσωπικά πιστεύω ότι ο τόνος είναι το καλύτερο καταδυτικό ρολόι που υπάρχει και δύσκολα θα με πείσει κανείς να αλλάξω γνώμη…

Ο Τόνος διακρίνεται πάνω από όλα για την μοναδική του εμφάνιση. Αλλά όταν ψάξουμε λίγο βαθύτερα, συνειδητοποιούμε ότι ενσωματώνει την αναζήτηση για αντοχή στο και μας φέρνει πίσω στο Seiko 5, στο Silverwave και αυτή την τρελή εξέλιξη που γνώρισε η Seiko τη δεκαετία του ’60. Ενσαρκώνει την αφοσίωση των ανθρώπων της Seiko, οι οποίες σε μόλις 10 χρόνια έχουν μετατρέψει ένα απλό καταδυτικό που γίνεται γρήγορα, “στη γωνία ενός τραπεζιού”, στο καλύτερο καταδυτικό ρολόι στον κόσμο. Ενσαρκώνει επίσης το kaizen, αυτή τη διαδικασία συνεχούς βελτίωσης που προέρχεται από τον Βουδισμό, που σημαίνει κατ’ επέκταση «αναλύω για βελτίωση». Ενσαρκώνει επίσης την ιδιοφυΐα του Taro Tanaka, του μεγαλύτερου – κατ’εμε- σχεδιαστή ρολογιών στον κόσμο! Ενσαρκώνει επίσης αυτό το διάσημο σύνθημα του Shoji Hattori, «Catching up and overtaking Switzerland».
Για μένα, αυτό το ρολόι είναι μια συμπυκνωμένη έκδοση του DNA της Seiko, ένα αξιαγάπητο ρολόι, ένα ασυμβίβαστο ρολόι και πολύ απλά ένα από τα πιο θρυλικά ρολόγια στην ιστορία της Seiko!

Πηγές:

• Ryugo Sadao: “Seiko Divers Watch- The Birth of Seiko Professional Diver’s Watch”
• The Horological International Correspondence n°281
• The Horological International Correspondence n°441
• https://museum.seiko.co.jp/en/seiko_history/milestone/milestone_08/
• Ikuo Tokunaga: “Seiko Divers Watch Evolution” ( セイコーダイバーズウオッチ進化論 )
• Ikuo Tokunaga: “The Story of Evolution on the Special Watches of Seiko” ( セイコー特殊時計開発物語―セイコープロフェッショナル・ウオッチに隠された特殊 )